Marian Borkowski: Complete Works for Solo Piano (Marcin T. Łukaszewski)

Album zawiera wszystkie utwory Mariana Borkowskiego przeznaczone na fortepian solo w interpretacji Marcina Tadeusza Łukaszewskiego. Płyta wpisuje się w świętowanie potrójnego jubileuszu prof. Borkowskiego: dziewięćdziesięciolecia urodzin, siedemdziesięciolecia pracy twórczej i pięćdziesięciopięciolecia pracy pedagogicznej.

Utwory fortepianowe Mariana Borkowskiego charakteryzuje wyeksponowanie rozległych możliwości technicznych i brzmieniowych instrumentu oraz poszukiwanie nowych jakości kolorystycznych. Dzieła te są wirtuozowskie, ale – jak zaznacza kompozytor – wirtuozostwo powinno być rozumiane nie tylko jako popis techniczny, lecz także możliwość wyeksponowania wartości interpretacyjnych i wyrazowych. W tak pojmowanej kategorii wirtuozerii może mieścić się zarówno efektowny przebieg techniczny, jak i struktura całkowicie pozbawiona tych cech. Jest to jednocześnie jeden z aspektów stylotwórczych muzyki Borkowskiego.

Pod względem podobieństw i muzycznych pokrewieństw utwory fortepianowe Borkowskiego można uporządkować w trzy grupy. Do pierwszej zalicza się Siedem preludiów, Cztery mazurki, Trzy miniatury, Wariacje, Interludia romantyczne – jest to nurt systemu dur-moll i tonalności rozszerzonej, w którym widać wpływy późnego romantyzmu i w pewnym stopniu wczesnej twórczości fortepianowej Karola Szymanowskiego (podobieństwa preludiów Borkowskiego do preludiów Szymanowskiego oraz Wariacji do Wariacji h-moll op. 10). Preludia inicjują ten nurt, Wariacje zaś go zamykają. Interludia romantyczne są natomiast pełnym sentymentu i nostalgii powrotem do tonalności po etapie eksperymentów sonorystycznych i w zakresie regulacji przepływu czasu muzycznego – powrotem po fazie fascynacji awangardą, a więc już do tonalności widzianej z perspektywy postmodernistycznej. Na drugą grupę utworów fortepianowych Borkowskiego składają Dwa mazurki, Sonata, Toccata – jest to nurt harmoniki pozatonalnej z preferencją dysonansów sekundy, septymy i nony oraz współbrzmień kwartowo-septymowych, możemy ponadto zauważyć inspiracje motoryką neoklasyczną, toccatowość (również w drugim mazurku), w Toccacie natomiast zapowiedź poetyki sonorystycznej. Odrębne, trzecie miejsce zajmują w tej twórczości Fragmenti – należące do nurtu sonorystycznego i nowej, izochronicznej notacji muzycznej. Fragmenti to utwór w grupie dzieł fortepianowych odosobniony, ale mający kontynuację w dwufortepianowych Dialoghach. W finale można doszukać się podobieństw do środkowego ogniwa Toccaty pod względem budowania napięcia i osiągania potężnej kulminacji.

Z noty programowej Marcina Tadeusza Łukaszewskiego